موضوع مورد بحث در ارتباط با فن آوری زیستی (بیوتکنولوژی ) است.در ابتدا توضیح درباره واژه بیوتکنولوژی لازم به نظر میرسد.

واژه بیوتکنولوژی در بر گیرنده تکنیکهای به کارگیری میکروارگانیزمها و ارگانیزمهای زنده در جهت ایجاد فر آورده های مفید است .

بیوتکنولوژی آمیخته ای از چهار علم بیوشیمی، مهندسی شیمی ، میکروبیولوژی و ژنتیک است.

در این علم سعی بر این است که با تغییرات ژنتیکی مناسب در ارگانیزمها ی تولید کننده ، محصولاتی با افزایش بازده و کیفیت بالا و ضایعات کمتر داشته باشیم.

از جمله کاربرد های بیو تکنولوژی موارد زیر است: 1)تولید انواع اسیدهای آلی و آمینه بوسیله میکروارگانیزمها 2)تولید آنزیمها 3) تولید هورمونها 4) تولید ویتامینها 5) تولید واکسنها 6) تولید آنتی بادیهای نوترکیب7)اصلاح نژاد در ابعاد گوناگون حیوانی و گیاهی 8) رمز گشایی ژنوم انسانی و بررسی بر روی ژنوم انسانی و ارتباط آن با بیماریهای مختلف 9) شناسایی افراد مجرم بوسیله مطالعه ژنتیکی بر روی اجزاء باقیمانده از افراد مجرم و مطابقت آن با بانک ژنتیکی افراد مجرم 10)حذف ژنهای معیوب و جایگزینی آن بوسیله ژنهای سا لم و کارا در ابعاد سلول تخم 11)تولید فرآورده های تخمیری 12) تولید پروتیین برای تغذیه دام ( single cell protein ) 13) استفاده در صنایع سلولزی و قندو شکر 14) استفاده از میکروارگانیزمها در جهت افزایش محصولات گیاهی مثل بقولات 15)استخراج و خالص سازی فلزات مختلف مثل طلا ، نقره، اورانیوم ، مس و... بوسیله فروشویی میکروبی 16) مقاوم کردن گیاهان و جانوران در برابر بیماریها 17)استفاده از زنجیره انتقال الکترون میکروارگانیزمهای تخمیر کننده همچون باکتری رودو فراکس فرودسین برای شارژ باطریها ( این کار توسط سازمان ناسا انجام شده است) 18) افزایش استخراج نفت و گاز بوسیله میکروارگانیزمها 19) تولید پلاستیکهای قابل تجزیه توسط طبیعت بوسیله  پلیمرهای میکروبی و گیاهی 20) از بین بردن آلودگیهای نفتی بر روی سطح دریا بوسیله میکروارگانیزمها 21) تصفیه هوا 22) تصفیه آب 23)تولید کودهای بیولوژیکی سازگار با محیط زیست توسط میکرو ارگانیزمها 24) تولید انواع اسانسها و عطرها 25)در صنایع دفاعی در جهت کشف مین های جنگی بوسیله میکرو ارگانیزمهای نوترکیب و خنثی سازی گاز خردل 26) تولید انرژی با استفاده از متد Bio Gas 27)تولید حشره کشها وآفت کشهای بیولوژیکی 28) تولید واکسنهای ضد بارداری 29) تولید مواد پتروشیمی 30)تولید پلیمرهای مختلف میکروبی  و...

باید توجه داشت که علم بیوتکنولوژی ارتباط تنگاتنگی با علوم کامپیوتری دارد و بدون به کارگیری کامپیوتر ، پیشرفت این علم بسیار کند خواهد شد.

هم اکنون به طور خلاصه ابعاد گوناگون سرمایه گذاری  در زمینه بیوتکنولوژی کشورهای صنعتی را مورد بررسی قرار داده و آن را با ایران مقایسه مینماییم :

در حالی که در کشور آمریکا تعداد متخصصان متناسب با مراکز بیو تکنولوژی و حتی بیشتر است و تعداد مراکز 1400 عدد است در ایران تعداد متخصصان 20% تعداد مورد نیاز میباشد وتعداد مراکز فعال 3 عدد میباشد.

در حال حاضر در ایران بودجه تحقیقاتی کل کشور حدود 3/0 درصد درآمد ناخالص ملی  است .

حال که به اهمیت این تکنولوژی به طور خلاصه پی بردیم و به اعتقاد بسیاری از پژوهشگران که تکنولوژی آینده را در قبضه دو علم بیوتکنولوژی و تکنولوژی اطلاعت IT میدانند ؛ لازم است که به مشکلاتی که بر سر راه پیشرفت صنعت بیوتکنولوژی و دیگر تکنولوژیها وجود دارد آشنا شویم و راهکارهایی را در جهت رفع مشکلات و پیشرفت تکنولوژی کشور ارایه دهیم:

مشکلاتی که بر سر راه پیشرفت تکنولوژی در کشور ما وجود دارد شامل مشکلات در تحقیقات و تولید میباشد.

در بخش تحقیقات مهمترین موا نع عبارتند از:

1)نیروی انسانی 2)سرمایه 3)امکانات4)قوانین و مقررات5) عدم ثبات مدیریت6) سیاست گذاری

1): در مورد نیروی انسانی هم اکنون با کمبود نیروهای متخصص مواجه هستیم و نسبت نیروها به مراکز مناسب نیست . راهکارهایی که در این مورد پیشنهاد میشود شامل موارد زیر است: گسترش تحصیلات تکمیلی، جلوگیری از فرار نخبگان،  ایجاد مراکز مشترک و استفاده از نیروهای خارجی و جوانان تحصیلکرده مرتبط با فن آوری زیستی ، باز آموزی جوانان تحصیلکرده و اعزام آنها به مراکز معتبر خارجی، ایجاد شرایط رفاهی برای متخصصان و جوانان تحصیلکرده در جهت شکوفایی استعدادهای نهفته و بارور ساختن آن و باور کردن جوان تحصیلکرده به عنوان نیرومند ترین وسیله جهت دستیابی جمهوری اسلامی ایران به  High technologies و  تبدیل ایران به  قدرت اول منطقه از لحاظ تکنولوژیهای صلح آمیز و قدرت دفاعی

2)در مورد  مشکلات سرمایه گذاری با کمبود بودجه در امور تحقیقات مواجه هستیم . راهکارهایی که پیشنهاد می شود بدین صورت است که : ابتدا بیو تکنولوژی را به عنوان یک اولویت ملی شناخته و سپس با این پیش فرض بر روی آن سرمایه گذاری مناسب را انجام داد . راهکار دیگر خصوصی سازی در بخش بیو تکنولوژی میباشد که باعث اشتغال زایی و افزایش کیفیت محصولات و افزایش بهره وری میشود.

در مورد مشکلات امکانات ، در حال حاضر 3 مرکز بیوتکنولوژی فعال در ایران وجود دارد  در حالی که ما به بیش از 15 مرکز احتیاج داریم  برای رفع این مشکل برقراری رابطه تحقیقاتی بین موسسات و سازماندهی آنها ، ایجاد پارکهای تحقیقاتی و اطلاع رسانی از آخرین وضعیت امکانات ، ضروری است از طرفی به علت تحریم اقتصادی ، میبایستی جهت دستیابی به امکانات  با کشورهایی که از لحاظ سیاست خارجی به ایران نزدیک هستند ارتباط برقرار نمود و از امکانات آنها استفاده نمود .

3) در مورد قوانین و مقررات تاکنون هیچ قانون مصوب و ابلاغ شده ای برای اجرای مسایل مربوط به صادرات و واردات ، موارد بانکی ، حق مالکیت معنوی و حقوقی  در حوزه بیوتکنولوژی تعریف نشده است. راهکار پیشنهادی این مورد این است که آیین نامه ها و مقررات لازم برای این بخش تدوین گردد (لازم به ذکر است که اخیرا سندی تحت عنوان ایران سبز در هیات دولت به تصویب رسیده است)

4) در مورد مشکل عدم ثبات مدیریت : در این مورد با تغییر هر وزیر رؤسای مراکز تحقیقاتی تعویض شده و طرحهای تحقیقاتی آن مراکز تغییر خواهد کرد لذا راهکار پیشنهادی این است که: مدیریت مراکز تحقیقاتی می بایستی جنبه علمی داشته باشد و نه جنبه سیاسی

5) در مورد مشکلات سیاستگذاری : کمسیون اجرایی بیوتکنولوژی در کشور به دلیل نداشتن ساختار مناسب و نداشتن قدرت اجرایی ،  راندمان لازم را ندارد . راهکار پیشنهادی این است که این کمسیون  زیر نظر ریاست جمهوری ، مسئوول بیوتکنولوژی در کشور باشد.

مشکلاتی که ذکر شد مربوط به مشکلات در امر تحقیقات بود ؛ اکنون به بررسی مشکلات و کمبودها در امر تولید می پردازیم :

کمبودهایی که در امر تولید وجود دارند عبارتند از : 1) خصوصی سازی 2) قوانین حامی تولید 3)ایجاد و انتقال تکنولوژی4) بازار یابی 5) مسائل فرهنگی

1)    در مورد مساله خصوصی سازی، تجربه نشان داده است که بدون مشارکت مؤثر بخش خصوصی امکان توسعهء بهینهء صنعت بیوتکنولوژی وجود نخواهد داشت.

2)    در  مورد مساله کمبود قوا نین حمایتی ، نبودن قوا نین مدون ، مناسب و با ثبات  در این زمینه منجر به دلسرد شدن  سرمایه گذاران شده و موجب ترغیب این افراد برای انتقال سرمایه های خود به صنایع پر بازده یا کاذب شده است ؛ راهکار این است که : مرجعی قانونی ، آگاه و مقتدر مورد نیاز است که با اعمال نظارت تخصصی ، حافظ منافع سرمایه- گذاران در این حیطه گردد.

3)    در مورد مسا له انتقال تکنولوژی : متاسفانه در کشور ما به علت عدم  برخورداری پژوهشگران خارجی از قوانین حمایتی شرایطی فراهم گشته که به جز در چهار چوب انتقال تکنولوژی کلید به دست ، همکاری علمی مناسبی از سوی ما با دنیا صورت نپذیرد . راهکار این است که: موا نع انتقال تکنولوژی وعوامل تسریع کنندهء انتقال تکنولوژی شناسایی و سپس تصمیم مناسب گرفته و به مرحله اجرا در آورده شود.

4)    در مورد مسا له بازاریابی مشکلی که وجود دارد این است که: عدم دسترسی به بازار مناسب ، منجر به محدودیت در رشد تولید شده است که به علت پایین بودن کیفیت محصولات است ضمن آنکه قیمت تمام شده نیز باید قابل رقابت با محصولات سایر شرکتها باشد. راهکار جهت حل این مورد شامل موارد زیر ا ست:

الف)پرداختن بیشتر سفارتخانه های ما در خارج از کشور به مقوله صادرات

ب)تسهیل قوانین گمرکی ، بانکی و ارزی

ج) ضمانت استمرار در فروش و بازار یابی جهانی

د) افزایش کیفیت محصولات تولیدی

5) در مورد مسایل فرهنگی : متاسفانه در کشور ما بافت فرهنگی به گونه ای است که : مشاغل خدماتی دارای ارزش بیشتری نسبت به مشاغل تولیدی است.

راهکار این است که : سرمایه گذاری متخصصین دانشگاهی و با اعتبار علمی آنها می تواند  تضمین کننده  تداوم رشد و توسعه بیوتکنولوژی در کشور باشد .

مشکل دیگر این است که: این تکنولوژی و محصولات حاصل از مهندسی ژنتیک و کاربردهای

میکرو ارگانیزمها در جامعه ترویج نمی شود.